irbrofodhàre , vrb Definition
fàere o essire a fodhe, illargare, pigare un'àtera forma prus larga
Synonyms e antonyms
ilfodhonare,
infodhonare,
istiriolare,
sciabudhai,
sciadhonai,
sciodhai
Etymon
srd.
Translations
French
déformer
English
to put out of shape
Spanish
deformar
Italian
sformare
German
aus der Form bringen.
ispoderài, ispoderàre , vrb Definition
bogare de su podere, leare o fàere pèrdere su podere a ccn.
Synonyms e antonyms
| ctr.
apoderai 1
Etymon
srd.
Translations
French
détrôner,
exclure
English
to oust,
to put out
Spanish
desapoderar,
desposeer,
expulsar
Italian
spodestare,
estromettere
German
entmachten,
ausschließen.
parài , vrb: aparai*,
parare Definition
pònnere, mescamente pònnere una cosa a manera de ndhe pòdere arrecire un'àtera
Synonyms e antonyms
abarrai,
ammanitzare,
cuncordai,
èssere,
firmai,
iltare,
pesai 1,
pònnere
/
puntai
Idioms
csn:
parare una cosa (sas manos, unu traste, sa cara, e gai) a su fogu, a su bentu, a su sole, a s'abba = pònniri, acostai a manera de pigai o aciapai cosa; parare s'origra a iscurtare, sa manu a li dare o leare cosa; parare su sacu = muntènnere su sacu abbertu de bi poder betare cosa; parare su crobu, sa pràdiche, parai su latzu = pònnere su crobu, sa pedra a manera de tènnere animale; parai sa tella a grai = male, chi no bi isparat candho s'animale si ndhe leat s'esca; parai faci, parare fronte, sas petorras = bogare sa cara, faedhare chentza birgonza, afrontare sas dificurtades cun corazu; parare s'anca a unu = pònniri sa camba de tressu a unu candu est passendi, o chi si movit, po dhu fai arrúiri (fintzas gioghendi a istrumpas); parai barraca = pònnere o fàghere barraca; parare famíllia, parare bestiàmine = pesare famíllia, pònniri o pesai bestiàmini; parare ratza = arratzai, lassai bestiàmini bellu po ndi fai àteru; parare ódiu a ccn. = ficare ódiu, leare in ódiu; parare afetu, puntígliu = ghetai istima, pigai totu a puntígliu; parai sa crésia, s'artari = cuncordai; parai su cuadhu = amanitzare su cadhu (issedhare, e gai); parai mali = istare, agabbare male; paràreche in ccn. logu = èssiri, istai, èssiri acabbau in d-unu logu; paràresi a sa mente (nadu de un'idea, de cosa chi si pessat) = bènnere e istare in sa mente; paràresi mudu, surdu = betàresi a mudu, a surdu, fai finta de èssiri mudu, surdu; parare tzegu, macu, teracu = essiri ciurpu, macu, serbidori; paràresi (nadu de ccn segundu ite li sutzedit)= abbarrare trassidu, trassicu, male
Sentences
no cuncordu prus nudha: nd'apu parau iscramentu! ◊ mi ndi torràst imbriagu e insaras parasta briga! ◊ a calchi versighedhu pagu esatu paras sas palas e t'istas chietu (P.Terrosu)◊ cun fortza para fronte a tantu male! ◊ comente intrat su professore, paro coràgiu e mi fato interrogare ◊ para sas manos chi ti che imbolo custa nughe!
2.
inoghe no si che parat prus de sas brigas! ◊ in domu no fait a dhui parai de sa basca! ◊ cussa est che pilloni in pértia: no parat in nisciunu logu! ◊ no tengu su prontu de mi dhui parai ananti ◊ paro innoghe a iscurtare a tie ◊ cuss'ispesa no parat in chentumiza francos ◊ si bi cheres totu cuss'ira de zente a s'isposonzu, s'ispesa no parat in deghe milliones! ◊ no parat in tres imbudus de mungetedhas tapadas (L.Matta)◊ mi ch'esso a foras e apustis de pag'ora ndhe torro a intro, ma no paro in logu
3.
parade su cadhu! ◊ si est paradu a pasare in domo de unu ◊ mi fio fatendhe in deghe pro li parare sa fua, a s'acheta ◊ sos àrbores parant s'ardore de su sole ◊ no lu parabat peruna crisura, a su pistichinzu chi zuchiat! ◊ e chie lu parat, como, su mere, male arrennegau coment'est?! ◊ deo possedo unu passacudina chi no lu parat mancu porcellana
4.
no dha tenis sa limba po dhis parai barra?! ◊ si est paradu ritzu in mesu pariat un'ànima mala! ◊ si mi sunt parados in dainanti ◊ est tocau a mimi a parai faci e seu andau dèu a domandai fémina po tui! ◊ si est parau in faci a issu ◊ in bidha ant paradu iscola noa ◊ s'ingaleno s'oju ti mi paras a sa mente ◊ tue surdu ti paras, boltas sa fàcia aterue (P.Mossa)
5.
nche las aiant bocadas dae Frantza e che fint paradas in Núgoro ◊ ch'est essidu, no at nadu nudha e no isco mancu inue che parat! ◊ ube che parabas chi no ti bidiamus prus? ◊ una die che paramus in mare pro lu connòschere acurtzu
6.
milli allegrias, dícias chi no fentomo, paraiant a muda sa domita (A.Spano)◊ custas cosas serbint po parai un'aposentu a s'antiga
7.
ti ant fritu paradu, chena dolu ◊ su cani est parendi sa perdixi
8.
de vacas ndh'amus a parare àteras ◊ s'at paradu unu fiotu de berbeghes ◊ avio parau unu porcu in domo
Surnames and Proverbs
prb:
para fama e crocadí!
Translations
French
exposer,
présenter
English
to put out
Spanish
exponer,
presentar
Italian
pòrgere,
espórre,
presentare
German
reichen,
darbieten,
darreichen.
studài , vrb: iltudare* Definition
fàere mòrrere o bènnere mancu su fogu, una lughe, ccn. cosa alluta o chi si pentzat coment'e alluta, tenendho, funtzionandho (es. s'aràdio, su motore, àteru)
Synonyms e antonyms
ammoltighinare,
ammortiare,
irmòrrere
| ctr.
allúere,
allumae,
atzèndhere
Sentences
studaindi sa luxi! ◊ studa su fogu!
Translations
French
éteindre
English
to put out
Spanish
apagar
Italian
estìnguere,
spègnere
German
löschen,
ausschalten.